МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ РЕСПУБЛИКИ БЕЛАРУСЬ БЕЛОРУССКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ БИОЛОГИЧЕСКИЙ ФАКУЛЬТЕТ Кафедра генетики БЕЛЯЕВА Ольга Дмитриевна ИЗУЧЕНИЕ ПОЛИМОРФИЗМА ГЕНОВ, АССОЦИИРОВАНЫХ С РИСКОМ РАЗВИТИЯ РАКА ЯИЧНИКОВ Аннотация к дипломной работе Научный руководитель: кандидат биологических наук, доцент Э.В. Крупнова Минск, 2014 РЕФЕРАТ Дипломная работа 50 стр., 7 рисунков, 15 таблиц, 87 использованных источников литературы. Тема дипломной работы: Изучение полиморфизма генов, ассоциированных с риском развития рака яичников. Объект исследования: 135 пациенток с диагнозом серозный РЯ, 156 женщин без онкопатологии (контрольная группа). В обеих группах исследовали полиморфизм генов CYP1А2, GSTT1, GSTM1, GSTP1, NAT2 и MDR1. Цель работы: изучение роли полиморфизма генов ферментов метаболизма ксенобиотиков в формировании генетической предрасположенности к возникновению рака яичников. Задачи: 1) оценить частоты полиморфных вариантов генов CYP1А2, GSTT1, GSTM1, GSTP1, NAT2 и MDR1, кодирующих ферменты метаболизма ксенобиотиков и эстрогенов в группе здоровых индивидов и в группе больных раком яичников. 2) оценить прогностическую значимость исследуемых генов на риск развития рака яичников. Методы исследования: молекулярно-генетические (выделение ДНК, ПЦР, ПЦР-ПДРФ анализ), статистические методы обработки данных (с использованием пакета прикладных программ “Statistica for Windows 6.0). В результате проведенного исследования были получены следующие результаты: 1. Частота встречаемости генотипа 734СС гена CYP1А2 в общей группе пациенток РЯ была достоверно выше, чем в контрольной группе (OR=5,90). 2. Женщины, до 55 лет, являющиеся носителями генотипа СС гена CYP1A2 имеют повышенный риск возникновения серозного РЯ (OR=9,43) 3. Наличие гомозиготной делеции в гене GSTT1 имеет определяющее значение в формировании предрасположенности к раку яичников у женщин, проживающих на территории Беларуси (OR=2,21). 4. Различные комбинации полиморфных локусов генов ферментов биотрансформации оказывают модифицирующее влияние на значимость генотипа GSTT1 в возникновении рака яичников. 5. Частота встречаемости генотипа GSTT1(+) гена GSTT1 статистически значимо преобладает в группе контроля (OR=0,45; 95%CI: 0,24-0,84; p=0,018), что указывает на протективный эффект полиморфизма. 6. Наибольшую рисковую значимость имеют комбинации: «быстрых» ацетиляторов 481CC/590GG/857GG (OR=11,23); «медленных» ацетиляторов 481CT/590GG/857GA (OR=2,21); CYP1A2(734СС)/GSTT1(+) (OR=4,03); NAT2(481CC/590GG/857GA)/MDR1(3435TT) (OR=9,06). 7. Частота распределения полиморфной комбинации генотипов GSTT1(+)/NAT2(590AA) достоверно чаще встречается в группе контроля (OR=0,24; 95%CI: 0,06-0,85; p=0,036), что указывает на протективное значение данной комбинации генов в риске возникновения серозного рака яичников. 5 РЭФЕРАТ Дыпломная праца 50 стр., 7 малюнкаў, 15 таблiц, 87 выкарастаных крынiц лiтаратуры. Тэма дыпломнай працы: Вывучэнне палiмарфiзму генаў, асацыiраваных з рызыкай развiцця рака яеiчнiкаў. Аб’ект даследавання: 135 пацыентак з дыягназам сярозны РЯ, 156 жанчын без анкапаталогіі (кантрольная група). У абедзвюх групах даследавалі палімарфізм генаў CYP1А2, GSTT1, GSTM1, GSTP1, NAT2 і MDR1. Мэта працы: вывучэнне ролi палiмарфiзму генаў ферментаў метабалiзма ксенабiотыкаў ў фарміраванні генетычнай схiльнасцi да ўзнiкнення рака яечнiкаў. Метады даследавання: малекулярна-генетычныя (выдзяленне ДНК, ПЦРПДРФ аналiз, статыстычныя метады апрацоўкi данных (з выкарыстоўваннем пакета прыкладных праграм “Statistica for Windows 6.0). У вынiку праведзенага даследавання былi атрыманы наступныя вынiкi: 1. Частата сустракаймасці генатыпу 734СС гена CYP1А2 ў агульнай групе пацыентак РЯ была верагодна вышэй, чым у кантрольнай групе (OR = 5,90). 2. Жанчыны, да 55 гадоў, якія з'яўляюцца носьбітамі генатыпу СС гена CYP1A2 маюць павялічаную рызыку ўзнікнення серознага РЯ (OR = 9,43). 3. Наяўнасць гомазіготнай дзялецыі ў гене GSTT1 мае вызначальнае значэнне ў фарміраванні схільнасці да раку яечнікаў у жанчын, якія пражываюць на тэрыторыі Беларусі (OR=2,21). 4. Розныя камбінацыі паліморфных локусаў генаў ферментаў біятрансфармацыі аказваюць мадыфіцыйны ўплыў на значнасць генатыпу GSTT1 ва ўзнікненні рака яечнікаў. 5. Частата сустракаймасці генатыпу GSTT1(+) гена GSTT1 статыстычна значна пераважае ў групе кантролю (OR=0,45; 95% CI: 0,24-0,84; p= 0,018), што паказвае на пратэктыўны эфект палімарфізму. 6. Найбольшую рызыкоўную значнасць маюць камбінацыі: «хуткіх» ацетілятараў 481CC/590GG/857GG (OR=11,23); «павольных» ацетілятараў 481CT/590GG/857GA (OR=2,21); CYP1A2 (734СС)/GSTT1(+) (OR =4,03); NAT2(481CC/590GG/857GA) /MDR1(3435TT) (OR=9,06). 7. Частата размеркавання паліморфнай камбінацыі генатыпаў GSTT1(+)/ NAT2(590AA) верагодна часцей сустракаецца ў групе кантролю (OR=0,24; 95% CI: 0,06-0,85; p=0,036), што паказвае на пратэктыўнае значэнне дадзенай камбінацыі генаў у рызыцы ўзнікнення серознага рака яечнікаў. 6 THE SUMMARY The diploma work 50 p., 7 pictures, 15 tables, 87 used literature sources. The diploma work title: The study of gene polymorphisms associated with ovarian cancer risk. The object of research: 135 patients diagnosed with serous ovarian cancer, 156 women without oncopathology (the control group). It was investigated the polymorphism of CYP1А2, GSTT1, GSTM1, GSTP1, NAT2 and MDR1 genes in both groups. The aim of the diploma work: studying the role of enzymes genes polymorphism of metabolism of xenobiotics in the genetic predisposition to ovarian cancer formation. Tasks: 1) to assess frequencies polymorphic variants of CYP1А2, CYP2D6, GSTT1, GSTM1, GSTP1, NAT2 and MDR1 genes encoding enzymes of metabolism of xenobiotics and estrogens in the group of healthy individuals and in the group of ovarian cancer patients. 2) to assess the prognostic significance of under study genes of ovarian cancer risk formation. Research methods: the molecular-genetic method (DNA isolation, PCR, PCRPLRF analysis), statistical methods data (using the application package “Statistica for Windows 6.0”). As a result of the conducted study, the following findings were obtained: 1. The frequency of occurrence of the 734СС genotype of the CYP1А2 gene in the general group of OC patients was reliably higher than in the control group (OR=5,90). 2. Women up to 55 years who are carries of the CC genotype of the CYP1A2 gene has an increased risk of serous OC (OR=9,43). 3. The presence of a homozygous deletion in the GSTT1 gene is crucial in the predisposition to ovarian cancer formation which is occurred in women who are living in the Republic of Belarus (OR=2,21). 4. Various combinations of polymorphic locus of enzymes genes of biotransformation exert a modifying influence of the significance of the GSTT1 genotype in the occurrence of ovarian cancer. 5. The frequency of occurrence of the GSTT1(+) genotype of the GSTT1gene statistically significantly prevails in the control group (OR=0,45; 95%CI: 0,24-0,84; p=0,018), which indicates the protective effect of this genotype. 6. Combinations which have the extremely high risk significance: combinations of “fast” acetylators 481CC/590GG/857GG (OR=11,23); “slow” acetylators 481CT/590GG/857GA (OR=2,21); CYP1A2(734СС)/GSTT1(+) (OR=4,03); NAT2(481CC/590GG/857GA)/MDR1(3435TT) (OR=9,06). 7. The frequency of allocation of polymorphic combinations of GSTT1(+)/NAT2(590AA) genotypes reliably higher occur in the control group (OR=0,24; 95%CI: 0,06-0,85; p=0,036), which indicates the protective value of combinations of genes in the risk of serous ovarian cancer. 7